Laatst bijgewerkt op 26 maart 2024 om 10:57

Onze gemeente

Onze gemeente is een gemeenschap van mensen die zichzelf karakteriseert als zoekgemeenschap. Het geloof wordt beleefd als een zoektocht. Wij doen inspanning om geloof vorm te geven in het leven en om vanuit de inspiratie van dat geloof in het leven te staan.

Er is ruimte voor communicatie met elkaar. Er is sprake van een diversiteit aan geloofsopvattingen. Daarin beleven we ook de rijkdom van verschillend geloven.

Ook willen we kerk zijn in deze wereld en in onze dorpen. Samen hebben wij oog voor mensen die een zware periode hebben. Wij helpen waar dat kan en waar dat gevraagd wordt. Het maakt daarbij niet uit of er sprake is van lidmaatschap van onze kerk.

Onze gemeente wordt gevormd door leden en belangstellenden. Sinds 13 februari 2022 hebben wij Frans Willem Verbaas als dominee. Hij werkt part-time (50 %) voor onze kerk. Ongeveer 15 vrijwilligers voeren de taken ten behoeve van het kerkelijk werk uit. De kerkenraad doet haar best daar leiding aan te geven.

Ons kerkgebouw, de Mattheüstsjerke 

Bouwgeschiedenis

De dorpskerk van Langezwaag was oorspronkelijk gewijd aan de Heilige Mattheüs. De middeleeuwse kerk had geen toren maar een klokkenstoel met twee luidklokken.

In de 18e eeuw ging het Langezwaag voor de wind. Het dorp groeide en werd welvarend. Het ging in die tijd door voor het rijkste dorp van de grietenij Opsterland. De eenvoudige oude, bouwvallig geworden kerk kwam in schrille tegenstelling te staan met de vele fraaie woningen in het dorp. In 1781 werd dan ook besloten de oude kerk af te breken en door de huidige kerk – met toren – te vervangen. Deze kwam in het jaar daarop gereed.

Van de oude kerk resteert nog slechts de altaarsteen. Het betreft een trapeziumvormige steen van rood bontzandsteen uit de 12e eeuw waarin de vijf wijdingskruisjes en de reliekholte nog zichtbaar zijn.  De altaarsteen is helaas niet meer in Langezwaag aanwezig maar bevindt zich tegenwoordig in het kerkmuseum in Jannum (tussen Dokkum en Birdaard). Langezwaag kan overigens ook nauwelijks nog rechten doen gelden op de steen omdat deze, na de reformatie, lange tijd heeft dienstgedaan als drempel en nog later als urinoir.

Kerkgebouw

Het één-beukige schip met driezijdige sluiting heeft aan de noord- en zuidzijde drie rondboogvensters. In het muurwerk tussen de vensters zijn lisenen uitgespaard.

De ingang, eveneens in een rondbogige omlijsting, bevindt zich aan de zuidzijde. Opvallend is dat de kerk alleen aan de zuid- en de oostzijde, dat wil zeggen aan de kant van de hoofdstraat, waar men dus het meeste zicht heeft op het gebouw, is verfraaid met een brede lijstgoot. Deze versiering ontbreekt aan de noordzijde, de ‘stille kant’, waar een eenvoudige goot zonder lijst is aangebracht.

De kerk kreeg na de bouw in 1782 gebrandschilderde glazen, die in de loop der tijd verloren zijn gegaan. De huidige glas-in–lood-ramen dateren van de restauratie in 1927.

Toren

De ongelede toren is grotendeels in het schip opgenomen. Zij heeft helemaal bovenaan, aan alle zijden, twee galmgaten en wordt gedekt door een spits.

De wijzerplaten zijn niet op de torenmuur bevestigd, zoals meestal gebruikelijk is, maar open en bloot op het vierkant geconstrueerd. In 1922 is dit op deze manier gerealiseerd.

De spits draagt als bekroning een windwijzer in de vorm van een paard. Op het oostelijke uiteinde van de nok van het dak staat alsnog een windwijzer die een haan afbeeldt.

Klokken

De oude klokken – een grote en een kleine -, zijn in 1943 door de Duitse bezetters weggehaald en na de oorlog niet teruggekomen. Zij waren in 1763 gegoten door Pieter Seest te Amsterdam en hebben dus ook nog in de oorspronkelijke klokkenstoel gehangen. De huidige klok dateert van 1948 en is gegoten door de firma Eijsbouts te Asten.

Interieur

De kerk is in 1927, 1960 en 1992 gerestaureerd, waarbij met name het interieur wijzigingen heeft ondergaan.

In 1927 werden op het gewelf de gekleurde banen geschilderd, werden timmer- en schilderwerk hersteld en nieuwe deuren gemaakt. De kleurstelling van het plafond en de toen eveneens vervangen gebrandschilderde ramen hebben duidelijk onder invloed gestaan van de toenmalige art-deco stijl.

Een aantal grafzerken die onder de houten vloer waren aangetroffen, werden tegen de muur in de kerkzaal en in het portaal geplaatst. Ook werden de huidige glas-in-lood-ramen aangebracht.

Bij de restauratie in 1960 moesten de oorspronkelijke banken plaatsmaken voor de huidige kerkenraadsbanken en stoelen. Alleen de preekstoel werd gehandhaafd.

De laatste complete restauratie van de kerk vond plaats in 1992. In 2006 is de kerkdeur uit 1927 vervangen. Deze nieuwe deur opent ‘naar buiten’ op last van brandweervoorschriften voor kerkgebouwen met slechts één uitgang. Om de traditionele bouwwijze zo min mogelijk geweld aan te doen is daarbij gekozen voor een ingezaagde deur in een houten afsluiting.

Plattegrond van de kerk van Langezwaag: Nummers verwijzen naar de beschrijving in de tekst hier onder.

Grafzerken (1, 3 en 6)

De grafzerk tegen de zuidmuur (6) is van de in 1665 overleden Hendrycus Rutgery, die “in leve Raet ter Admiraliteit int Noorderquartier” was en secretaris van jonker Ernst van Haren, kolonel der cavalerie.

Tegen de noordmuur staat de zerk van ds. Tsjallingius Adema (3), overleden in 1741, die 34 jaar predikant was in Langezwaag en Kortezwaag.

In het portaal is nog een vijftal zerken tegen de muur opgesteld (1). De oudste is van Bly Gerbes, de in 1655 overleden echtgenote van Hendrycus Rutgery (of Hendrik Rutgers), wiens zerk in de kerk tegen de zuidmuur (6) staat. Vervolgens zijn er nog enkele zerken van predikantenfamilies: van de in 1707 in Langezwaag overleden predikant Petrus van Hylckama, van ds. Henricus Jongbloed, overleden in 1776, en van Dothoka Petri en “haer spruitelingen Othmann en Anna”, zijnde de echtgenote en twee kinderen van ds. Johannes Schroderus, die van 1666 tot 1694 predikant was in Langezwaag.

Orgel (2)

In 1866 werd door de firma Knipscheer te Amsterdam een orgel in de kerk van Langezwaag geplaatst. Dit instrument had een vroeg 18e eeuws front waarvan een foto op de orgelgalerij aanwezig is. Mogelijk is het pijpwerk ook van oudere datum dan 1866 geweest. Het binnenwerk van dit orgel is in 1948 door een opkoper verwijderd en sedertdien spoorloos verdwenen. Vervolgens werd de gemeentezang eerst geruime tijd door een harmonium en later door een elektronisch orgel begeleid. Plannen voor de bouw van een nieuw orgel achter het oude front konden vanwege de hoge kosten geen doorgang vinden.

Bij de restauratie in 1992 kon, op advies van Jan Jongepier, het huidige orgel worden aangekocht dat beschikbaar kwam vanwege de sluiting van de Gereformeerde Kerk in Gaast. Dit  orgel is in 1901 gebouwd door Bakker & Timmenga en in 1992 door hetzelfde bedrijf gerestaureerd.

Avondmaaltafel (4)

Van de avondmaaltafel is de leeftijd niet bekend. Op de tafel staan tijdens de kerkdiensten een zilveren wijnkan, een zilveren schaal en twee zilveren avondmaalbekers.

Preekstoel (5)

Het enige onderdeel van de inventaris dat nog dateert uit de bouwtijd van de kerk, is de preekstoel. Bij de nieuwbouw in 1782 is gekozen voor een naar het oosten gerichte opstelling van het meubilair, zodat de preekstoel nog op haar oorspronkelijke plaats staat.

De preekstoel is rijk versierd met houtsnijwerk van de hand van Jacob Zwaluw, meester-beeldhouwer in Leeuwarden.

Drie vrouwenfiguren symboliseren Geloof, Hoop en Liefde.  De vrouwenfiguur met de wet zou op het Oude Testament kunnen duiden en de figuur met het boek en de hoeksteen, waarop “CHRISTUS” staat, op het Nieuwe Testament.

Op de hoekstijlen is een groot aantal afbeeldingen gesneden: een net en vissen; een sikkel, een schop, korenaren en een medaillon met daarop een paard; pijlen en een medaillon met daarop een dier; vogels en een medaillon met de zon. Vermoedelijk betreft het hier verwijzingen naar respectievelijk visvangst, akkerbouw, jacht en vogelvangst.

De lezenaar heeft, naar oud-Christelijke traditie, een steun in de vorm van een adelaar. De trap is in Louis XVI-stijl uitgevoerd met fraaie opengewerkte balusters.

Lees meer over

Bezoekadres:

Kerkgebouw:
’t Hou 9
8404 GH Langezwaag

Postadres:

Scriba:
Schansburg 48
8401 SG Gorredijk

E-mailadres

Agenda